Alle activiteiten van het Centrum Traditionele Jazz Harlingen zijn vanwege de coronacrisis voorlopig gestaakt en we niet weten hoelang deze situatie gaat duren. Daarom hebben we besloten om u door deze concertloze periode heen te loodsen met een serie verhalen op onze website over de jazz.
Juist muziek kan in deze tijd van sociale beperkingen immers een belangrijke rol spelen om deze periode toch een beetje aangenaam door te komen. Er ontstaat weer tijd om eens door uw cd- of platencollectie te struinen en misschien zelfs om u te verbazen over de prachtige muziek waar u al jaren niet meer naar geluisterd heeft. Jazz dus als uitlaatklep in crisistijd. Dit eerste deel gaat over het ontstaan van de jazz.
De oorsprong van de jazz ligt in New Orleans in de Verenigde Staten. Het is de grootste stad van de staat Louisiana en heeft als bijnaam The Big Easy. Het ligt aan de Mississippi en nabij de Golf van Mexico te midden van de katoenplantages. Daar werden vroeger de Afrikaanse slaven aan het werk gezet en daar is het aan het begin van de 20e eeuw de jazz ontstaan. De betekenis van het woord jazz is ‘zeer energieke dans’. Het stamt af van het woord jass en dat was in het New Orleans van toen de platte term voor geslachtsgemeenschap. Uit die periode stammen overigens meer muziektermen die van oorsprong in die streek een andere betekenis hadden. Zo werden bordelen Honky Tonks genoemd. Daar ligt dus de oorsprong van wat wij nu kennen als de Honky Tonk muziek.
Jazz is ontstaan uit een vermenging van diverse muzieksoorten. De muziek van de Indianen, de oorspronkelijke bewoners van Amerika, begon zich te mengen met allerlei muziekstromingen die via blanke immigranten uit onder andere Polen, Rusland, de Balkan en Ierland het land in kwamen. Deze Europese folkmuziek vermengde zich weer met de West-Afrikaanse ritmes van de slaven die naar de zuidoostelijk staten van Noord-Amerika werden getransporteerd. De allereerste jazzmuziek was dus een kruisbestuiving tussen de diverse stijlen zoals ragtime, folk, blues en negrospirituals.
1910 wordt aangehouden als het jaar dat de jazz is ontstaan. Niet dat deze nieuwe muziekvorm toen gelijk door het grote publiek omarmd werd. In tegendeel zelfs. Buiten New Orleans vond men het maar niks. Jazz werd toen vooral geassocieerd met losse zeden (zie de oorspronkelijke betekenis van jass) en een lage sociale status (de slaven). De eerste jaren van de jazz waren dan ook heel moeilijk en bleven beperkt tot New Orleans. Dat heeft ook zeker meegespeeld met het gebruik van de instrumenten die tot op de dag van vandaag nog altijd worden bestempeld als jazzinstrumenten. De veelal zeer arme, zwarte muzikanten in New Orleans moesten immers gebruikmaken van het instrumentarium dat daar makkelijk voorhanden was. Zo was er meestal wel ergens een piano (in de bordelen zat beneden altijd een pianist te spelen op een ontstemde piano, een kenmerk van de latere Honky Tonk-muziek). Een banjo kon men zelf wel fabriceren en blaasinstrumenten zoals de saxofoon, trompet en trombone waren in de diverse fanfares wel aanwezig. Zo ontstond er in tijd, die de geschiedenis in zou gaan als de ‘roaring twenties’, een nieuwe muziekstroom die in uiteindelijk de basis zou gaan vormen voor de talloze muziekstromingen die we nu kennen.
De volgende aflevering gaat over de verplaatsing van de jazz (rond 1917) van New Orleans naar Chicago waar de muziek zich verder ontwikkelde en ook door de blanke muzikanten werd omarmd.
Bijpassende muziek: