De Tour de France is weer in volle hevigheid losgebarsten en Frankrijk als één van de meest populaire vakantielanden weer toegankelijk voor Nederlandse vakantiegangers. Qua muziek kennen we Frankrijk natuurlijk vooral van het Franse chanson, maar het land van de wijnen en de kazen kent ook een rijke jazzgeschiedenis. Toen de jazz ruim honderd jaar geleden overwaaide van de Verenigde Staten naar Europa was Frankrijk het eerste land waar het binnenkwam en direct omarmd werd.

Jazz is al sinds de jaren’20 van de vorige eeuw populair in Frankrijk. Zo belandde de saxofonist en klarinettist Sidney Bechet al in 1920 in Frankrijk met de Louis Mitchell’s Jazz Kings (foto), de band van de in Philadelphia geboren drummer, zanger en bandleider Louis A. Mitchell. Bechet keerde, min of meer gedwongen door een vermeende betrokkenheid bij een schietincident, terug naar Amerika, maar zou later weer terugkomen naar Frankrijk en er uiteindelijk carrière maken.

In 1920 speelde Bechet met de band van Louis Mitchell in het Apollotheater in Parijs. De muziek van de band sloeg aan en de Parijzenaren waren dol op de drumsolo’s van Mitchell. Hij besloot om niet met Bechet mee terug te gaan naar New York, maar voorlopig in Parijs te blijven. Zijn muziek werd zo populair dat hij met zijn band al snel werd ingelijfd als het huisorkest van het Casino in Parijs. Dat zouden zij vijf jaar blijven. Daarna viel het orkest uit elkaar, maar Mitchell besloot toch in Frankrijk te blijven. Hij trad op als gastsolist bij diverse groepen, maar werd ook uitbater van restaurants en nachtclubs. Na de Tweede Wereldoorlog keerde hij pas terug naar zijn vaderland. Daar trad hij nog sporadisch op. Mitchell is in 1957 in Washington overleden, maar de jazz die hij naar Frankrijk heeft gebracht is een uitstekende voedingsbodem gebleken voor de ontwikkeling van deze toen nog gloednieuwe muziek in Europa.

Dat de jazz vrij snel vaste voet aan de grond kreeg in Frankrijk had ook te maken met een aantal Amerikanen die na de Eerste Wereldoorlog in met name Parijs waren blijven hangen. Zij kenden de jazz al en zijn in de Franse hoofdstad begonnen met het opbouwen van een jazzscene. In het van rassendiscriminatie doordrenkte Amerika was de jazz in die beginperiode vooral de muziek van zwarte musici. In Frankrijk speelde die vorm van rassendiscriminatie veel minder waardoor de jazz zich veel makkelijker kon vermengen met de in Frankrijk gangbare muziekstijlen. Hierdoor kreeg de jazz in Frankrijk een heel nieuwe, eigen dimensie. Natuurlijk hadden jazzorkesten uit de VS al eerder Europese steden aangedaan. Mitchell had met zijn orkest, voordat hij in Parijs neerstreek, al gespeeld in onder andere Londen en Brussel. En ook daar sloeg de muziek aan. Musici uit die landen ging het naspelen, waardoor dat Amerikaanse jazz bleef. Het verschil is dat het in Frankrijk een mix van muziekstijlen werd, waardoor Frankrijk de bakermat van de Europese jazz geworden is.

Een belangrijke invloed op die ontwikkeling heeft de beguine gehad. Dit muziekgenre is in de 19de eeuw ontstaan op het Caraïbische eiland Martinique, een Frans overzees gebiedsdeel. Het is een combinatie van de traditionele eilandmuziek bélè met de polka en ontwikkelt door de zwarte inwoners van de hoofdstad Saint-Pierre. Op het eiland kreeg de muziek niet echt vaste grond onder de voeten. Veel musici weken daarom uit naar het moederland Frankrijk, waar het al snel wel populair werd. Dat kwam mede door de koloniale tentoonstelling van 1931 in Parijs waarin de muziek veel aandacht kreeg. Als je nu kijkt naar de oorsprong van beguine en luistert naar die muziek dan is het duidelijk dat er verwantschap is met de jazz zoals die in New Orleans is ontstaan. Deze twee muzieksoorten kwamen elkaar tegen in Parijs en zijn samen verder gegaan. Het is vanuit deze stroming dat in 1934 het Quintette Hot Club de France is ontstaan. Deze door gitarist Django Reinhardt en violist Stéphane Grappelli opgerichte groep zou tot 1948 blijven bestaan en uitgroeien tot één van de belangrijkste groepen in de Europese jazzgeschiedenis.

Ook na de Tweede Wereldoorlog bleef Frankrijk een belangrijke pleisterplaats voor de jazz. De club La Caveau de la Huchette in de Parijse wijk Quartier Latin groeide uit tot een belangrijke plek voor Amerikaanse en Franse jazzmusici. Veel Amerikaanse musici van de al eerdergenoemde Sidney Bechet tot andere grootheden als Archie Shepp, Lionel Hampton, Count Basie en Art Blakey verbleven langere tijd in Frankrijk en speelden vaak in die club. Dat deden zij dan met invloedrijke Franse jazzmusici zoals saxofonist Claude Luter en pianist Claude Bolling. En nog altijd is Frankrijk een belangrijke bakermat voor de Europese jazz. In de grote Franse steden zijn nog altijd vele jazzclubs te vinden en staat het land zomers bol van de toonaangevende jazzfestivals.