Naast uitmuntende individuele jazzmusici kent Nederland ook talloze jazztrio’s, kwartetten, kwintetten, bigbands en orkesten. In haast iedere stad of dorp is wel een groep muzikanten te vinden die zich met jazz bezighoudt. En dat vaak doet op een zeer behoorlijk niveau. Hoe dat komt? Misschien zit samen musiceren wel gewoon in het Nederlandse DNA. We zijn immers ook het land van harmonieën, fanfares, blaaskapellen en muziekkorpsen. Het is dat ook niet vreemd dat Nederland ook uitstekende jazzorkesten heeft. Drie daarvan staan in deze aflevering centraal: het Jazzorkest van het Concertgebouw, het Metropole Orkest en het Nederlands Studenten Jazz Orkest.

Het Koninklijk Concertgebouw in Amsterdam is een concertzaal met wereldfaam. Dat geldt ook voor het Koninklijk Concertgebouworkest dat in de wereld van de klassieke muziek behoort tot de absolute wereldtop. Maar dat is nog niet alles. Het Koninklijk Concertgebouw is de enige concertzaal ter wereld die haar naam naast aan klassiek orkest ook aan een jazzorkest heeft verbonden: het Jazz Orchestra of the Concertgebouw.

De geschiedenis van dit orkest gaat al heel wat jaren terug. De oorsprong van het orkest ligt in 1996. In dat jaar werd door bassist Frans van der Geest, drummer Hans Dekker en pianist/dirigent Henk Meutgeert de New Concert Big Band opgericht. De naam van die band refereerde aan de Netherlands Concert Jazz Band uit de jaren ’80 waar Meutgeert de leider van was. Het doel van de in 1996 opgerichte band was een jazzokest beginnen dat frequent zou spelen en zijn repertoire constant zou aanpassen aan steeds wisselende gastspelers.

En zo geschiedde. Het orkest maakt veel vlieguren door om de twee weken met verschillende gastspelers te spelen in het Bimhuis in Amsterdam. Het wordt een succes en overal waar het orkest verder speelt zitten de zalen vol. Zo ook het Concertgebouw waar het orkest in 1997 voor het eerst speelt met als gast tenorsaxofonist Joe Henderson. Dat succes leidt ertoe dat het orkest in 1999 het huisorkest van het Koninklijke Concertgebouw wordt en dat op initiatief van de toenmalige Concertgebouwdirecteur Martijn Sanders de naam wordt veranderd in Jazz Orchestra of the Concertgebouw.

Het orkest is inmiddels wereldberoemd en toert over de hele wereld, maar is uiteraard ook te horen en te zien in thuishonk het Concertgebouw en zeer regelmatig in het Bimhuis. Het heeft inmiddels gespeeld met alle groten der aarde op jazzgebied zoals Toots Thielemans, George Coleman, Joe Lovano, Bennie Colson, Christian Scott, José James, Chick Corea en Roy Hargrove. En dat is nog maar het topje van de ijsberg van grootheden die graag met dit orkest wilden en willen spelen. Henk Meutgeert heeft het orkest in 2014 verlaten. Hij is als chef-dirigent opgevolgd door de Amerikaan Dennis Mackrel die eerder actief was als drummer van het orkest van Count Basie, het Vanguard Jazz Orchestra en het jazzorkest van Maria Schneider.

Een ander wereldberoemd Nederlands orkest is het Metropole Orkest. Het orkest bestaat inmiddels meer dan 75 jaar. Het is in 1945 opgericht op initiatief van de regering en het Koninklijk Huis dat nog in ballingschap in Londen zat. Men vond dat er een orkest moest komen dat het volk in de naoorlogse dagen hoop en vertier moest brengen. Er werden topmusici uit heel Europa aangetrokken en het Metropole Orkest was een feit. Het orkest creëerde een nieuw en fris geluid en groeide uit tot een orkest van formaat met een volledige symfonische strijkerssectie, maar ook een complete bigbandbezetting.

Onder de bezielende leiding van eerst Dolf van der Linden en later Dick Bakker en Rogier van Otterlo groeide het orkest uit tot een wereldorkest. Het speelde in de afgelopen decennia met wereldsterren als Ella Fitzgerald, Dizzy Gillespie, Pat Metheny, Chick Corea, maar ook met hedendaagse sterren als Caro Emerald, Kovacs, Bono, Brian Eno, Snarky Puppy en Gregory Porter. Het orkest is zelfs een keer gedirigeerd door niemand minder dan Quincy Jones. De muzikale leiding is vandaag de dag in handen van het trio Jules Buckley, Vince Mendozo en Miho Hazama. Het is wereldwijd nog altijd één van de meest gevraagde orkesten op de meest uiteenlopende festivals. Het speelt zowel op poppodia als in concertzalen en jazzclubs en werkte mee aan meer dan 150 albums.

En dan hebben we ook nog het NSJO ofwel het Nederlands Studenten Jazz Orkest (foto). Dit bijzondere orkest is een echt projectorkest dat ieder jaar van samenstelling wisselt. Het is in 2012 opgericht door oud-leden van het Nederlands Studenten Orkest met als doel om Nederlandse jazzstudenten ook de kans te geven om in een orkest te spelen. Jazzstudenten speelden vaak al in allerlei bezettingen, maar een echt jazzorkest was er voor hen nog niet.

Nu kunnen jazzstudenten ieder jaar auditie doen voor het orkest en waaruit 30 worden geselecteerd. Deze studenten zetten vervolgens twee weken alles opzij voor het orkest. Zij repeteren een week keihard en gaan dan een week op tournee met een solist van naam. In 2012 was dat de eerste keer met gitarist Rob de Groot en dat werd direct een groot succes. Daarna volgenden sessies met onder andere Sven Figee, Shary-Ann, Anton Goudsmit, Allard Buwalda, Jan van Duikeren, Steffen Morrisson en Jérôme Hol. Het orkest brengt jazz op een vernieuwende, frisse manier waarbij ook bruggen worden geslagen naar meer hedendaagse muziekstijlen als disco, hiphop, soul en rock-’n-roll. Het jaar 2020 is voor het NSJO vanwege een corona een raar jaar geweest. Zo kon de voor december van dat jaar geplande toer uiteindelijk niet doorgaan, maar zal de draad zodra deze pandemie voorbij is zeker weer opgepakt worden.